پایان نامه حکم حیل شرعی در معاملات از دیدگاه فقه شیعه و حقوق اسلامی - دانلود رایگان
دانلود رایگان
دانلود رایگان پایان نامه حکم حیل شرعی در معاملات از دیدگاه فقه شیعه و حقوق اسلامیچکیده:
بحث از حیله های شرعی در فقه امامیه به گستردگی فقه مذاهب اهل سنّت نیست، اما به علّت اهمیت مسئله و ابتلای شیعیان به این موضوع از همان روزهای آغازین تدوین فقه شیعه، از دید فقیهان پنهان نمانده و کمابیش در ابواب مختلف فقهی به خصوص در باب معاملات از قبیل بیع، وکالت، شفعه و ... بدان پرداخته اند.
در پایان نامه حاضر مقدماتی چند درباره حیله و معنای آن، معیار باز شناخت حیله جایز و غیرجایز و نیز اقسام و احکام حیله مورد بحث قرار گرفته، همچنین پس از تبیین حیله های رایج در عقود، گزارش و تحلیل آراء فقهاء امامیه با نگاهی به مواد قانونی، مباحث حقوقی و مسائل روز، به متن بحث وارد می‌شویم و حیله را به دو گونه حرام و جایز تقسیم می‌کنیم، از این رو مشهور فقهاء حکم به بطلان مطلق حیل نداده اند بلکه قائل به تفصیل شده اند، به گونه ای که اگر حیله سبب تحلیل حرام و تحریم حلال گردد و با کتاب و سنّت و روح قوانین اسلام منافات داشته باشد ، حیله حرام و باطل است و هرگاه مطابق با قواعد و اصول فقهی و نیز موجب رفع مفسد و نجات از مهلکه باشد، حیله جایز است. مهمترین عنصر در تحقق حیله نامشروع عبارت است از خدعه، تقلّب و به عبارت دیگر انجام عمل صوری، زیرا در حقوق اسلام مهمترین شرط صحّت عقد (قصد مشروع) است. در قانون از آنجائیکه تقلّب نسبت به قانون، غالباً با قصد اضرار به دیگران همراه است، می توان با استناد به اصل چهلم قانون اساسی و یا مادّه 132 قانون مدنی که مبتنی بر قاعده فقهی «لاضَرَرَ وَ لا ضِرارَ فِی الاِسلام» می باشد، به عنوان حاکم بر سایر مواد قانونی، نتیجه متقلّبانه را خنثی کرد.
فهرست مطالب:
بخش اوّل : مباحث مقدماتی
فصل اوّل : کلیّات
مقدمه
کلیّات
بیان مسأله
علّت انتخاب موضوع
تاریخچه و پیشینه موضوع
سئوال اصلی پژوهش
سئوال فرعی پژوهش
پیش فرضهای پژوهش
فرضیه های پژوهش
مفاهیم و متغیّرها
روش پژوهش
روش گردآوری اطلاعات و داده ها
اهداف پژوهش
فصل دوّم : مفهوم شناسی
مقدمه
معانی حیل
حیله در لغت
حیله در عرف
حیله در اصطلاح
حیله در قرآن (آیات و احادیث)
حیله قانونی
اقسام حیله
حیله مشروع
حیله نامشروع
تقسیم بندی حیل شرعی از دیدگاه فقهای عامّه
حیله و واژه های مشابه
حیله و تقلّب
حیله و خدعه
خدعه در کلام ائمه اطهار
حیله و کید
حیله و مکر
حیله و تدلیس
حیله و غش
حیله، جعل و تزویر
نتیجه
بخش دوّم : حیل شرعی در معاملات از دیدگاه فقه شیعه و حقوق اسلامی
فصل اوّل : بررسی دیدگاههای فقهای شیعه
ادلّه مخالفان
قرآن
اصحاب سبت
نکوهش خدعه گران
نهی اضرار زن و مرد
حرمت کم فروشی به کمک حیله
مسجد ضرار
سنّت
پیه حرام
نکاح تحلیل
حلال کردن محرمات
نیّات در اعمال
اسقاط یا کاستن زکات
اجماع
عقل
ادلّه موافقان
قرآن
سنّت
مشروعیّت کنایه برای دور کردن آزار مسلمان
نیرنگ با دروغ
فرار از حرام به حلال
اجماع
اصل جواز
اطلاق و عموم ادلّه
نتیجه
فصل دوّم : بررسی برخی حیل شرعی در معاملات از دیدگاههای فقهای شیعه
1- عقد شفعه
شرایط شفعه
حیله های شرعی فرار از ایجاد حق شفعه
2- عقد اجاره
شرایط اجاره
بررسی اجاره به شرط رهن
حیله های شرعی فرار از رهن و اجاره
3- عقد بیع
احکام عقد بیع
ایجاب و قبول
شرایط متعاقدین
شرایط عوضین
حیل شرعی در انواع بیع
حیله در بیع مرابحه
حیله در بیع نجش
حیله در بیع تصریه
حیله در بیع عینه
حیله ضم ضمیمه در بیع مجهول
حیله در بیع ربوی
حیله عقارب
4- قرض و دین
اقسام دین
حیله های شرعی برای فرار از دین
5- زکات
موارد وجوب زکات
حیله در زکات
6- عقد شرکت
اسباب شرکت
اقسام شرکت
شروط شرکت
شرایط فسخ
حیله های شرعی در عقد شرکت
7- عقد ودیعه
شرایط عقد ودیعه
حیله های شرعی فرار از عقد ودیعه
8- عقد عاریه
شروط عاریه
شروط ضمانت مستودع
حیله های شرعی در عقد عاریه
9- عقد وکالت
شرایط صحّت و انعقاد وکالت
موارد وکالت
اقسام وکالت
شرایط فسخ وکالت
چند نکته
حیله های شرعی عقد وکالت
نتیجه
فصل سوّم : بررسی برخی حیل شرعی در حقوق موضوعه
مستندات قانون تجارت
بررسی مادّه های 549 تا 553
بررسی مستندات قانون مدنی
بررسی مادّه های 463 و 218
شرایط تحقق معامله به قصد فرار از دین
مبانی بطلان حقوقدانان در معامله به قصد فرار از دین
مبانی صحّت فقها در معاملات به قصد فرار از دین
مبانی بطلان فقها در معاملات به قصد فرار از دین
نظربرخی فقهاء امامیه در باب معامله به قصد فرار از دین
معامله به قصد فرار از دین در قوانین ایران
نتیجه
نتیجه
منابع